Qua công tác kiểm sát việc giải quyết theo thủ tục phúc thẩm đối với vụ án hành chính “Khiếu kiện quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai", giữa người khởi kiện là ông Hồ Quốc Tế với người bị kiện là UBND thành phố V, tỉnh NA, Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Hà Nội thấy trong quá trình giải quyết vụ án Tòa án cấp sơ thẩm vi phạm nghiêm trọng trong việc đánh giá chứng cứ, quyết định của bản án không đúng quy định của pháp luật cần rút kinh nghiệm như sau:
1. Nội dung và quá trình giải quyết vụ án
Nguồn gốc thửa đất số 33-TBĐ 36 diện tích 544,4m2 tại xóm Ngũ Phúc, xã HL, thành phố V là của vợ chồng ông Hồ Hữu Hảo và bà Phạm Thị Dung đã được UBND thành phố V cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số AB 767112 ngay 02/02/2005
Ngày 29/8/2005, tại Phòng công chứng số 1, ông Hảo bà Dung lập hợp đồng tặng cho nhà ở và quyền sử dụng đất nêu trên cho các con là Hồ Quốc Tế, Hồ Quốc Túy, Hồ Sỹ Nhị và cháu trai là Hồ Quốc Hiếu (con ông Tế) có sơ đồ phân chia kèm theo Tuy nhiên các bên chưa làm thủ tục sang Tến trước bạ theo quy định.
Ngày 05/12/2015, bà Dung chết. Ngày 11/10/2016, tại Văn phòng công chứng Lê Văn Lan, ông Hảo cùng các con là Hồ Quốc Tế, Hồ Quốc Túy, Hồ Sỹ Nhị lập Văn bản phân chia di sản thừa kế do bà Dung để lại, theo đó ông Hảo được toàn quyền sử dụng, định đoạt tài sản là quyền sử dụng đất của bà Dung. Sau đó, ông Hảo, anh Tế lập hồ sơ xin cấp lại Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đứng Tến ông Hảo. Ngày 02/12/2016, các bên lập Bản cam kết (không có công chứng, chứng thực) về việc phân chia quyền sử dụng đất.
Ngày 13/10/2017, UBND thành phố V cấp giấy Chứng nhận quyền sử dụng đất số CH 500339 đứng Tến chủ sử dụng đất là ông Hồ Hữu Hảo. Ngày 25/9/2018, ông Hồ Quốc Tế có đơn gứi Chủ tịch UBND thành phố V yêu cầu hủy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp cho ông Hảo. Ngày 14/11/2018, UBND thành phố V ban hành Văn bản số 6978/UBND-TNMT về việc giải quyết đơn của ông Tế, theo đó nội dung ông Tế đề nghị thu hồi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là không có cơ sở xem xét.
Vì vậy, ông Tế khởi kiện yêu cầu tòa án hủy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số CH 500339, số vào sổ cấp GCN CH06773 do UBND thành phố V cấp ngày 13/10/201 7 mang Tến ông Hồ Hữu Hảo.
Bản án hành chính sơ thẩm số 23/2020/HCST ngày 17/9/2020 của Tòa án nhân dân tỉnh NA quyết định đình chỉ giải quyết vụ án do hết thời hiệu khởi kiện.
Sau khi xét xử sơ thẩm, ông Tế kháng cáo toàn bộ bản án sơ thẩm.
Bán án hành chính phúc thẩm số 91/2022/HC-PT ngày 04/4/2022 của Tòa án nhân dân cấp cao tại I là Nội đã chấp nhận kháng cáo của ông Hồ Quốc Tế, hủy bản án hành chính sơ thẩm.
2. Những vấn đề cần rút kinh nghiệm
Ngày 25/9/2018, ông Tế có đơn gửi Chủ tịch UBND thành phố V, tỉnh NA yêu cầu hủy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số CH 500339 đã cấp ngày 13/7/2017 cho ông Hảo. Ủy ban nhân dân thành phố V, tỉnh NA đã ban hành Văn bản số 6978/UBND-TNMT ngày 14/1 1/2018 về việc giai quyết đơn của ông Tế.
Tại Văn ban số 6978/UBND-TNMT ngày 14/11/2018 của UBND thành phố V thể hiện: Trên cơ sơ báo cáo của Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất và hồ sơ cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất năm 2005, hồ sơ cấp đổi năm 201 7, UBND thành phố V có ý kiến như sau: ”... Việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho ông Hồ Hữu Hảo ngày 13/10/2017 là đúng với quy định tại thời điểm cấp, do đó nội dung ông Tế đê nghị thu hồi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp là không có cơ sở xem xét
Như vậy, Văn bản số 9678/UBND-TNMT ngày 14/11/2018 của UBND thành phố V nêu trên là văn bản do cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền ban hành trong hoạt động quản lý hành chính về lĩnh vực đất đai có nội dung quyết định cụ thể về vấn đề giải quyết khiếu nại của ông Tế về việc hủy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số CH 500339 do UBND thành phố V cấp ngày . 13/10/201 7 cho ông Hồ Hữu Hảo. Nội dung này làm phát sinh, thay đổi, hạn chế chấm dứt quyền, lợi ích hợp pháp của ông Tế.
Do đó, ngày 13/4/2019, ông Tế khởi kiện vụ án hành chính yêu câu tòa án hủy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số CH 500339 do UBND thành phố V, tỉnh NA cấp ngày 13/10/2017 cho ông Hồ Hữu Hảo là trong thời hiệu khởi kiện quy định tại điểm a khoản 3 Điều 116 Luật Tố tụng hành chính.
Việc Tòa án cấp sơ thẩm không xem xét, đánh giá, nhận định gì về quá trình giải quyết đơn khiếu nại của UBND thành phố V, tỉnh NA cũng như Văn bản số 9678/UBND-TNMT ngày 14/1 1/2018 do UBND thành phố V, tỉnh NA ban hành mà đã xác định hết thời hiệu khởi kiện theo quy định tại điểm a khoan 2 Điều 116 Luật Tố tụng hành chính để đình chỉ việc giải quyết vụ án là không đúng, vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng. Vì vậy, bán án phúc thẩm đã hủy bán án sơ thẩm, chuyển hồ sơ vụ án cho Tòa án nhân dân tỉnh NA giải quyết lại vụ án theo thủ tục sơ thẩm.
Viện kiếm sát nhân dân cấp cao tại Hà Nội thông báo để Viện kiêm sát nhân dân các tỉnh, thành phố trong khu vực nghiên cứu, tham khảo nhằm nâng cao chất lượng công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính./.