Thông qua công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm đối với vụ án Hà Xuân T bị kháng nghị giám đốc thẩm và ủy ban thẩm phán Tòa án nhân dân cấp cao tại HN tuyên hủy Bản án hình sự sơ thẩm để điều tra lại đối với Hà Xuân T về hành vi chiếm giữ trái phép tài sản và về phần xử lý vật chứng. Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại HN thông báo để Viện kiểm sát nhân dân các cấp nghiên cứu, rút kinh nghiệm như sau:
1. Nội dung vụ án:
Đêm ngày 25 rạng sáng ngày 26/12/2019, xuất phát từ việc chị Lê Thị Thanh V bỏ quên túi xách bên trong có nhiều tài sản cá nhân trên xe ô tô của Hà Xuân T. T nảy sinh ý định chiếm đoạt tài sản nên đã giữ lại 01 túi sách nhãn hiệu “Gucci ong” màu bạc, bên trong có: 01 thẻ căn cước công dân, 01 bằng lái xe mô tô, 01 đăng ký xe, 02 thẻ ngân hàng, 01 thẻ bảo hiểm xe đều mang tên Lê Thị Thanh V, 02 thỏi son nhãn hiệu Mac, 01 chìa khóa xe máy, 01 điện thoại di động nhãn hiệu Iphone xs Max màu vàng và hơn 10.000 đồng. Để thực hiện ý định, Hà Xuân T đã lập tài khoản Facebook “Tu Hai” đăng bài kèm theo hình ảnh chiếc túi xách cùng số tài sản chị V với dung đã nhặt được số tài sản trên. Chị V vào Facebook thấy vậy nên nhắn tin vào tài khoản Facebook “Tu Hai” qua phần mềm Messenger để xin lại nhưng T không đồng ý mà yêu cầu chị V phải chuộc lại số tài sản của mình với giá 20.000.000 đồng. Chị V vì lo bị mất tài sản nên đã đồng ý với T. Lúc này, T sợ bị lộ nên khoảng 23h30 phút ngày 30/12/2019, T đã nhờ anh Nguyễn Anh D đi lấy tiền hộ với lý do “có người nợ tiền của chị T nhưng không trả và giấy tờ vay nợ đã bị xé chỉ còn lại giấy tờ tùy thân của người vay”. Anh D nhận lời, cầm túi nilon bên trong chỉ có giấy tờ tùy thân của chị V còn chiếc điện thoại Iphone xs MAX màu vàng của chị V thì T cất giấu ở ngăn kéo tủ nhựa trong buồng ngủ tại nhà của T nhưng vẫn dặn D là nếu chị V hỏi có điện thoại không thì cứ bảo là có để chị V tin tưởng giao tiền. Sau đó, D gọi điện thoại và hẹn gặp chị V tại khu vực T cấp 3 QO, thị trấn TĐ, huyện BV, thành phố HN để giao đồ và lấy 20.000.000 đồng. Khi anh D và chị V đang trao đổi thì lực lượng Công an kiểm tra hành chính phát hiện lập biên bản và đưa về trụ sở để làm việc.
Tại bản kết luận định giá tài sản số 03/2019/KL- ĐGTS ngày 02 tháng 02 năm 2020 và bản kết luận định giá tài sản số 23/2019/KL- ĐGTS ngày 09 tháng 03 năm 2020 của Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự huyện BV, kết luận: 01 chiếc điện thoại Iphone xs MAX màu vàng trị giá: 15.000.000 đồng; 01 túi xách nữ, màu bạc, nhãn hiệu “Gucci ong” trị giá: 150.000 đồng; 02 thỏi son môi nhãn hiệu “Mac” trị giá 200.000 đồng. Tông cộng trị giá tài sản là 15.350.000 đồng.
2. Quá trình giải quyết vụ án:
Bản án hình sự sơ thẩm số 44/2020/HSST ngày 09/7/2020 của Tòa án nhân dân huyện BV, thành phố HN, áp dụng khoản 1 Điều 170; điểm b, s khoản 1 và khoản 2 Điều 51; Điều 38 Bộ luật hình sự, xử phạt bị cáo Hà Xuân T 13 tháng tù về tội “Cưỡng đoạt tài sản”.
- Về trách nhiệm dân sự: Tòa án sơ thẩm chấp nhận sự tự nguyên của bị cáo Hà Xuân T bồi thường cho chị Lê Thị Thanh V số tiền 500.000 đồng trị giá 01 túi xách nữ, màu bạc, nhãn hiệu “Gucci ong” và 02 thỏi son môi nhãn hiệu “Mac”.
- Về xử lý vật chứng, áp dụng Điều 47 Bộ luật hình sự, Điều 106 Bộ luật tố tụng hình sự: Tịch thu để phát mại sung công 01 chiếc điện thoại Iphone 6s plus màu gold đã cũ có vỏ ốp lưng màu đen, đây là chiếc điện thoại anh D dùng để liên lạc với chị V yêu cầu chị V đưa tiền cho anh D.
Trong thời hạn luật định, Hà Xuân T có đơn kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt. Sau đó, Hà Xuân T có đơn xin rút đơn kháng cáo.
Ngày 27/11/2020, Tòa án nhân dân thành phố HN ra Quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm đối với bị cáo Hà Xuân T. Bản án hình sự sơ thẩm số 44/2020/HSST ngày 09/7/2020 của Tòa án nhân dân huyện BV, thành phố HN có hiệu lực pháp luật kể từ ngày ra Quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm.
Ngày 12/7/2021, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại HN đã kháng nghị giám đốc thẩm đối với Bản án hình sự sơ thẩm số 44/2020/HSST ngày 09/7/2020 của Tòa án nhân dân huyện BV, thành phố HN.
Ngày 08/11/2021, ủỵ ban Thẩm phán Tòa án nhân dân cấp cao tại HN xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm quyết định: Hủy Bản án hình sự sơ thẩm nêu trên để điều tra lại đối với Hà Xuân T về hành vi chiếm giữ trái phép tài sản và về phần xử lý vật chứng theo quy định của pháp luật.
3. Nội dung rút kinh nghiệm
(1). Bỏ lọt hành vi phạm tội
Theo nội dung vụ án thấy, ngoài hành vi phạm tội “Cường đoạt tài sản” mà Tòa án cấp sơ thẩm đã kết án đối với Hà Xuân T là có căn cứ, đúng pháp luật. Hà Xuân T sau khi đã thỏa thuận, thống nhất với chị Lê Thị Thanh V về việc chị V sẽ chuộc lại toàn bộ tài sản đã mất gồm 01 túi xách nhãn hiệu “Gucci ong”, 01 điện thoại di động nhãn hiệu Iphone xs Max màu vàng cùng một số tài sản cá nhân như trên với số tiền 20.000.000 đồng. Nhưng khi thực hiện giao kết, T lại nhờ anh Nguyễn Anh D mang giấy tờ tùy thân của chị V đi để cho chị V chuộc với số tiền 20.000.000 đồng, đồng thời, T dặn anh D nếu chị V hỏi có điện thoại không thì vẫn trả lời là có. Thực tể, trong quá trình liên lạc giữa anh D và chị V để hẹn địa điểm gặp nhau thì chị V đã hỏi anh D có mang đủ tài sản như thỏa thuận đến không, có điện thoại không thì D trả lời “có” đúng như T dặn. Tuy nhiên, lúc này chiếc điện thoại di động nhãn hiệu Iphone xs Max màu vàng của chị V, T đã cố ý giữ lại và cất giấu ở ngăn kéo tủ nhựa trong buồng ngủ tại nhà của T. Hành vi cố tình không trả lại cho chủ sở hữu tài sản chiếc điện thoại di động nhãn hiệu Iphone xs Max màu vàng trị giá 15.000.000 đồng của chị V do T lấy được khi chủ sở hữu tài sản là chị V yêu cầu được nhận lại tài sản đó đã đủ yếu tố cấu thành tội “Chiếm giữ trái phép tài sản” theo quy định tại khoản 1 Điều 176 Bộ luật hình sự. Các cơ quan tiến hành tố tụng cấp sơ thẩm chưa xem xét hành vi chiếm giữ chiếc điện thoại của T là có dấu hiệu bỏ lọt hành vi phạm tội của Hà Xuân T.
(2). Xử lý vật chứng không đúng quy định:
Quá trình điều tra đã chứng minh anh Nguyễn Anh D khi đi hẹn gặp chị Lê Thị Thanh V để lấy tiền chuộc đã sử dụng chiếc điện thoại của mình nhưng được lắp sim của T để liên hệ với chị V là vì mối quan hệ bạn bè với T, anh D không biết việc T có hành vi uy hiếp chị V để chiếm đoạt tài sản nên không đồng phạm với T về tội “Cưỡng đoạt tài sản”. Do đó, cần xác định chiếc điện thoại di động Iphone 6s Plus của anh D là “vật khác có giá trị chứng minh tội phạm và người phạm tội” chứ không phải là “công cụ, phương tiện dùng vào việc phạm tội” nên Tòa án cấp sơ thẩm tuyên tịch thu chiếc điện thoại di động Iphone 6s Plus để sung quỹ Nhà nước là không đúng quy định pháp luật, cần trả lại cho chủ sở hữu.
Thông qua vụ án trên, Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại HN thấy cần thông báo đến Viện kiểm sát nhân dân các tỉnh, thành phố trong khu vực tham khảo, rút kinh nghiệm trong công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử nhằm tránh những vi phạm tương tự.