Qua việc thụ lý giải quyết vụ án Phan Thị Kim Thảo và đồng phạm bị xét xử về tội “Đánh bạc”, Vụ Thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử hình sự Viện kiểm sát nhân dân tối cao (Vụ 7) nhận thấy một số vấn đề cần rút kinh nghiệm như sau:
1. Nội dung vụ án và quá trình giải quyết
Mùa bóng đá World cup năm 2018, Phan Thị Kim Thảo thỏa thuận với Nguyễn Trường Quân, Huỳnh Hồng Yến Trúc lấy tỉ lệ đặt cược trên mạng nhắn tin cho những người khác tham gia cá cược sau đó tông hợp ra phơi rồi chuyển lại cho Thảo qua tin nhắn, tài khoản zalo để Quân, Trúc hưởng hoa hồng 15% tiền cá tỉ số và 02% tiền cá cược trận. Đến khi kết thúc trận đấu có kết quả thắng, thua sẽ đối chiếu với số tiền đặt cược được ghi trên phơi để trực tiếp chung chi với nhau ngày hôm sau. Quá trình điều tra Đến 00 giờ 55 phút ngày 28/6/2018, Nguyễn Trường Quân đang tổng hợp phơi ghi tiền đặt cược cá độ bóng đá thắng thua bằng tiền trên máy điện thoại tại quán cà phê Ngọc Quân ở khu phố 6, thị trấn TS, huyện NS, tỉnh NT để gửi cho Thảo thì bị lực lượng Công an huyện NS bắt quả tang. Tạm giữ 04 tờ giấy ghi cá cược tỉ số bóng đá, 01 điện thoại di động và 1.750.000 đồng tiền cá độ của Nguyễn Trường Quân. Quá trình điều tra xác định Trúc, Quân, Nguyễn Văn Phúc, Nguyễn Đình Minh Tuấn là những người trực tiếp đánh bạc với Thảo và Huỳnh Ngọc Phú là người đánh bạc với Quân. Từ ngày 14/6/2018 đến ngày 28/6/2018 Thảo, Trúc, Quân, Tuấn, Phú tham gia nhiều lần đánh bạc với số tiền cụ thể như sau:
1. Ngày 14/6/2018, trận bóng đá giữa đội Nga với Ả Rập: số tiền đánh bạc của Thảo là 11.300.000 đồng, không hưởng lợi; số tiền đánh bạc của Trúc là 18.500.000 đồng, hưởng lợi 7.200.000 đồng;
2. Ngày 15/6/2018, trận bóng đá giữa đội Ai Cập với Uruguay: số tiền đánh bạc của Thảo là 15.700.000 đồng, không hưởng lợi; số tiền đánh bạc của Trúc là 16.650.000 đồng, hưởng lợi 1.287.500 đồng;
3. Ngày 18/6/2018, trận bóng đá giữa đội Bỉ với Panama: số tiền đánh bạc của Thảo là 18.780.000 đồng, hưởng lợi 5.069.000 đồng; số tiền đánh bạc của Trúc là 13.440.000 đồng, hưởng lợi 271.000 đồng;
4. Ngày 19/6/2018, trận bóng đá giữa đội Ba Lan với Semagan: số tiền đánh bạc của Thảo 3.850.000 đồng, không hưởng lợi; so tiền đánh bạc của Trúc là 5.300.000 đồng, hưởng lợi 1.582.500 đồng;
5. Ngày 24/6/2018, trận bóng đá giữa đội Semagan với Nhật Bản: số tiền đánh bạc của Thảo là 9.200.000 đồng, hưởng lợi 2.746.000 đồng; số tiền đánh bạc của Quân là 6.200.000 đồng, hưởng lợi 254.000 đồng;
6. Ngày 26/6/2018, trận bóng đá giữa đội Đan Mạch với Pháp: số tiền đánh bạc của Thảo là 23.460.000 đồng, hưởng lợi 10.465.000 đồng; số tiền đánh bạc của Quân là 8.640.000 đồng, hưởng lợi 899.000 đồng; số tiền đánh bạc của Tuấn là 5.400.000 đồng, hưởng lợi 236.000 đồng; số tiền đánh bạc của Phú là 4.000.000 đồng, không hưởng lợi;
7. Trận bóng đá giữa đội Tây Ban Nha với Maroco: số tiền đánh bạc của Thảo là 17.500.000 đồng, hưởng lợi 6.087.500 đồng; số tiền đánh bạc của Quân là 11.150.000 đồng, hưởng lợi 262.500 đồng; số tiền đánh bạc của Phú là 10.600.000 đồng, không hưởng lợi;
8. Ngày 27/6/2018, trận bóng đá giữa đội Hàn Quốc với Đức: số tiền đánh bạc của Thảo là 7.400.000 đồng, không hưởng lợi; số tiền đánh bạc của Quân là 5.250.000 đồng, hưởng lợi 277.500 đồng; số tiền đánh bạc của Tuấn là 12.400.000 đồng, hưởng lợi 18.115.000 đồng; số tiền đánh bạc của Phú là 3.800.000 đồng, hưởng lọi 1.600.000 đồng;
9. Trận bóng đá giữa đội Mexico với Thụy Điển: số tiền đánh bạc của Thảo là 15.980.000 đồng, hưởng lợi 5.275.000 đồng; số tiền đánh bạc của Quân là 4.000.000 đồng, hưởng lợi 75.000 đồng; số tiền đánh bạc của Tuấn là 6.420.000 đồng, hưởng lợi 230.000 đồng;
10. Trận bóng đá giữa đội Thụy Sỳ với Costarica: số tiền đánh bạc của Thảo là 4.430.000 đồng, không hưởng lợi; số tiền đánh bạc của Tuấn là 5.590.000 đồng, hưởng lợi 1.336.000 đồng;
11. Ngày 28/6/2018, trận bóng đá giữa đội Serbia với Brasil: số tiền đánh bạc của Thảo là 13.120.000 đồng, không hưởng lợi; số tiền đánh bạc của Tuấn 11.980.000 đồng, hưởng lợi 2.660.000 đồng; số tiền đánh bạc của Quân là 2.500.000 đồng, hưởng lợi 40.000 đồng; số tiền đánh bạc của Phú là 2.500.000 đồng, không hưởng lợi.
12. Ngoài ra, Phan Thị Kim Thảo còn cá cược với Huỳnh Hồng Yen Trúc, Nguyễn Văn Phúc, Nguyễn Trường Quân, Nguyễn Đình Minh Tuấn các trận bóng đá khác (12 trận) với sô tiên cá cược môi lân dưới 5.000.000 đông.
Bản án hình sự sơ thẩm số 02/2019/HSST ngày 09/01/2019 của Tòa án nhân dân huyện NS, tỉnh NT xét xử các bị cáo Phan Thị Kim Thảo, Nguyễn Đình Minh Tuấn, Huỳnh Hồng Yến Trúc, Nguyễn Trường Quân và Huỳnh Ngọc Phú về tội “Đánh bạc”. Ap dụng khoản 1 Điêu 321, điểm i, s khoản 1, khoản 2 Điều 51; điểm g khoản 1 Điêu 52; Điêu 65 Bộ luật hình sự năm 2015 xử phạt: Phan Thị Kim Thảo 18 tháng tù cho hưởng án treo, thời gian thử thách 36 tháng kể từ ngày tuyên án; Nguyễn Đình Minh Tuấn; Huỳnh Hồng Yến Trúc; Nguyên Trường Quân mỗi bị cáo 15 tháng tù cho hưởng án treo, thời gian thử thách 30 tháng kể từ ngày tuyên án. Bị cáo Huỳnh Ngọc Phú 06 tháng tù cho hưởng án treo, thời gian thử thách 12 tháng kể từ ngày tuyên án.
Bản án sơ thẩm có hiệu lực do không có kháng cáo, kháng nghị.
Ngày 04/7/2019, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh kháng nghị giám đốc thẩm Bản án hình sự sơ thẩm số 02/2019/HSST của Tòa án nhân dân huyện NS, đề nghị hủy một phần bản án sơ thấm nêu trên để xét xử lại theo hướng không cho các bị cáo Phạn Thị Kim Thảo, Nguyễn Đình Minh Tuấn, Huỳnh Hồng Yến Trúc và Nguyễn Trường Quân hưởng án treo.
Tại Quyết định giám đốc thẩm số 44/2019/HS-GĐT ngày 25/10/2019 của Tòa án nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh không chấp nhận kháng nghị, giữ nguyên bản án hình sự sơ thẩm số 02/2019/HSST ngày 09/01/2019 của Tòa án nhân dân huyện NS, tỉnh NT.
Ngày 22/10/2020 Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao ra Quyết định kháng nghị số 13/QĐ-VKSTC-V7 kháng nghị giám đốc thẩm đối với Quyết định giám đốc thẩm số 44/2019/HS-GĐT ngày 25/10/2019 của Tòa án nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh để xét xử sơ thẩm lại, không cho Phan Thị Kim Thảo, Nguyễn Đình Minh Tuấn, Huỳnh Hồng Yến Trúc và Nguyễn Trường Quân được hưởng án treo.
Tại Quyết định giám đốc thẩm số 31/2021/HS-GĐT ngày 24/6/2021 của Tòa án nhân dân tối cao chấp nhận Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 13/QĐ-VKSTC-V7 ngày 22/10/2020 của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao.
2. Những vấn đề cần rút kinh nghiệm
Trong vụ án, các bị cáo có 2 tình tiết giảm nhẹ, phạm tội lần đầu và thành khẩn khai nhận tội, thuộc các điểm i, s khoản 1 Điều 51 Bộ luật hình sự. Tuy nhiên các bị cáo đều có tình tiết tăng nặng “phạm tội nhiều lần”, thuộc điểm g khoản 1 Điều 52 Bộ luật hình sự. Cụ thể là Phan Thị Kim Thảo tham gia đánh bạc 9 lần, Nguyễn Đình Tuấn 5 lần, Huỳnh Hồng Yến Trúc, Nguyễn Trường Quân mỗi bị cáo 4 lần.
Tòa án cấp sơ thẩm có áp dụng tình tiết tăng nặng nêu trên song lại cho các bị cáo hưởng án treo. Tòa án nhân dân cấp cao không chấp nhận kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm của Viện kiểm sát nhân dân cấp cao, tiếp tục cho các bị cáo hưởng án treo là vi phạm Điều 65 Bộ luật hình sự và Nghị quyết số 02/2018/HĐTP ngày 15/5/2018 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao. Khoản 5 Điều 3 Nghị quyết quy định không cho hưởng án treo đối với trường hợp phạm tội nhiều lần.
Viện kiểm sát cấp huyện có thiếu sót khi đề nghị cho các bị cáo hưởng án treo, Viện kiểm sát cấp huyện và cấp tỉnh không phát hiện ra vi phạm của Tòa án cấp sơ thẩm để kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm, Viện kiểm sát cấp cao đã chú ý nghiên cứu, phát hiện ra vi phạm của Tòa án để kháng nghị và sau đó đề nghị kháng nghị. Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đã chấp nhận kháng nghị của Viện kiêm sát nhân dân tối cao, hủy bản án sơ thẩm của Tòa án cấp huyện và quyết định giám đốc thẩm của Tòa án nhân dân cấp cao để xét xử sơ thẩm lại, không cho các bị cáo huởng án treo.
Vụ 7 thông báo để các đơn vị cùng rút kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng công tác kiểm sát xét xử hình sự.