Thông qua việc thụ lý, giải quyết theo thủ tục giám đốc thẩm vụ án Thái Minh Thiện phạm tội "Giết người" ở TG, Vụ thực hành quyền công tố và kiềm sát xét xử hình sự Viện kiểm sát nhân dân tối cao nhận thấy vấn đề cần rút kinh nghiệm như sau:
1. Nội dung vụ án và quá trình tố tụng
Khoảng 16 giờ 30 phút ngày 11/9/2019, Nguyễn Minh Chánh cùng Văn Tân, Phan Văn Khải và một số người bạn uống rượu, bia tại quán nghịch mùa" thuộc ấp Mới, xã LĐ, huyện CT, tỉnh TG. Lúc này, Chánh nói với Khải và Tân về việc bạn gái cũ của mình là Bùi Thùy Linh lấy chồng là anh Bùi Trọng Nghĩa. Chánh muốn tìm Nghĩa để đánh thì Khải và Tân đồng ý. Khải mượn của một người bạn 02 con dao rồi đi tìm anh Nghĩa nhưng không gặp nên quay trở lại quán nhậu tiếp. Trước khi vào quán, Chánh giấu 02 con dao ở cột điện phía trước bên trái của quán (nhìn từ ngoài vào trong). Tại thời điểm này, tại quán có nhóm của Thái Minh Thiện đang ngỗi uống rượu, bia và có để ý việc nhóm của Chánh có mang theo dao. Đen 23 giờ Chánh, Khải và Tân ra về khi đến ngã ba LĐ - Quốc lộ 1A thì Chánh chợt nhớ còn để quên 02 con dao nên quay lại lấy.
Theo lời khai của Thái Minh Thiện, trong lúc ngỗi nhậu Thiện thấy người trong nhóm của Khải nhìn qua mình nên cho rằng Khải "nhìn đểu", khi thấy nhóm của Khải trở lại lấy hung khí Thiện nghĩ rằng để chém mình nên Thiện đi đến xe mô tô BKS 100B3-684.22 (xe mượn của Thái Minh Thiện Em) mở yên lấy con dao lưỡi bằng kim loại màu trắng, loại một lưỡi cắt, kích thước dài 54 cm, phần lưỡi dài 37 cm, phần cán dài 17 cm loại dao mèo chạy đến nói "Tụi bây cầm hàng chém ai", đồng thời cầm dao này đuổi đánh và chém nhóm của Khải. Chánh bị Thiện dùng dao chém trượt sau lưng, dùng chân đạp vào bụng nên té xỉu còn Tân bỏ chạy vào hẻm đối diện. Thiện dùng dao chém 01 nhát trúng vào vùng lưng bên phải của Khải nên Khải bỏ chạy vào bên trong quán. Thiện tay phải cầm dao đuổi theo khi còn cách Khải 1,5 m thì phóng mạnh con dao về phía Khải làm phần lưỡi dao cắm sâu vào phía lưng trái của Khải. Khải tiếp tục bỏ chạy vào trong quán, Thái Minh Thiện tiếp tục đuối theo nhưng bị Dương Hoàng Anh chủ quán ngăn lại. Khải tiếp tục bỏ chạy thì con dao rớt xuống nền gạch và Khải nằm gục xuống. Thái Minh Thiện cùng Trần Ngọc Minh Sang đưa Khải đi cấp cứu tại Phòng khám Đa khoa Quân dân y nhưng Khải tử vong. Ngày 13/9/2019, Thái Minh Thiện đến Công an xã LH đầu thú.
Bản Kết luận giám định pháp y tử thi kết luận: nguyên nhân từ vong của Phan Văn Khải là vì sốc mất máu cấp do vết thương xuyên thấu ngực, thủng phổi, thủng tim bởi vật sắc nhọn.
Bản án hình sự sơ thẩm số 13/2020/HS-ST ngày 24/6/2020 của Tòa án nhân dân tỉnh TG áp dụng điểm n, p khoản 1, Điều 123; điểm b, s khoản 1, khoản 2 Điều 51 Điều 38; Điều 50 Bộ luật hình sự. Xử phạt bị cáo Thái Minh Thiện 20 năm tù về tội "Giết người"; tổng hợp với hình phạt 01 năm 03 tháng tù tại Bản án số 92/2019/HSST ngày 24/9/2019 của Tòa án nhân dân huyện CT, tỉnh TG buộc bị cáo phải chấp hành hình phạt chung của 02 bản án là 21 năm 03 tháng tù.
Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh ban hành Kháng nghị phúc thẩm số 25/QĐ-VC3-V1 ngày 22/7/2020 đề nghị Tòa án nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh sửa án sơ thấm, tăng hình phạt đối với bị cáo Thái Minh Thiện tù chung thân về tội "Giết người".
Tại Bản án hình sự phúc thẩm số 604/2020/HSPT ngày 12/10/2020, Tòa án nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh tuyên không chấp nhận kháng nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh, giữ nguyên bản án sơ thẩm.
2. Vấn đề cần rút kinh nghiệm
Căn cứ các chứng cứ thu thập được, Tòa án hai cấp xét xử Thái Minh Thiện về tội "Giết người" theo quy định tại Điều 123 Bộ luật hình sự năm 2015 là đúng pháp luật.
Sau khi phạm tội, Thái Minh Thiện đã ra đầu thú; trong quá trình giải quyết vụ án Thiện thành khẩn khai báo và tác động gia đình bồi thường khắc phục một phần hậu quả là các tình tiết giảm nhẹ quy định tại điểm b, s khoản 1, khoản 2 Điều 51 Bộ luật hình sự năm 2015.
Tuy nhiên, Thái Minh Thiện đã vô cớ tước đoạt sinh mạng của anh Khải, hành vi phạm tội của Thiện rất hung hãn và quyết liệt thể hiện bàn tính côn đồ của bị cáo, phạm tội thuộc trường hợp có tính chất côn đồ. Bị cáo nhiều lần phạm tội thuộc cùng nhóm tội xâm phạm thân thế, sức khỏe và tính mạng người khác. Ngày 18/6/2015, Thiện bị Tòa án nhân dân huyện CT, tỉnh TG xử phạt 03 năm tù về tội "Cố ý gây thương tích", chưa được xóa án tích thì ngày 03/4/2018 lại có hành vi dùng dao chém 03 người gây thương tích, bị Tòa án nhân dân huyện CT xử phạt 01 năm 03 tháng tù về tội "Cố ý gây thương tích", nên lần phạm tội này của Thái Minh Thiện thuộc trường hợp tái phạm nguy hiểm.
Như vậy, Thái Minh Thiện đã phạm tội "Giết người" với 02 tình tiết định khung quy định tại điểm n, p khoản 1 Điều 123 Bộ luật hình sự năm 2015, thuộc trường hợp giết người có tính chất côn đồ và tái phạm nguy hiêm. Tính chất, mức độ hành vi phạm tội của bị cáo đặc biệt nghiêm trọng. Tòa án hai cấp xử phạt bị cáo 20 năm tù là quá nhẹ, chưa nghiêm, chưa tương xứng với tính chất, mức độ nguy hiểm hành vi phạm tội và hậu quả đặc biệt nghiêm trọng do hành vi phạm tội của bị cáo gây ra.
Viện kiểm sát nhân dân tỉnh TG và Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh có quan điểm phù hợp khi đề nghị xử phạt bị cáo Thái Minh Thiện mức án cao hơn Tòa án. Kháng nghị phúc thẩm số 25/QĐ- VC3-V1 ngày 22/7/2020 của Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh là có cơ sở.
Ngày 26/8/2021, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã ban hành Kháng nghị giám đốc thẩm, đề nghị Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao xét giám đốc thẩm hủy Bản án hình sự phúc thẩm số 604/2020/HSPT ngày 12/10/2020 của Tòa án nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh để xét xử phúc thẩm lại theo hướng tăng hình phạt đối với Thái Minh Thiện.
Ngày 10/12/2021, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm vụ án và chấp nhận kháng nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao.
Viện kiểm sát nhân dân tối cao thông báo để các Viện kiểm sát nhân dân cấp cao và Viện kiểm sát nhân dân các địa phương nghiên cứu, rút kinh nghiện chung nhằm nâng cao chất lượng công tác thực hành quyền công tố và kiểm xét xử các vụ án hình sự./.