Qua công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử tại phiên tòa giám đốc thẩm vụ án Trần Đăng Chiến cùng đồng phạm phạm tội “Tổ chức đánh bạc”, Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại HN thấy cần thiết phải rút kinh nghiệm với Viện kiểm sát địa phương về việc áp dụng tình tiết giảm nhẹ xử phạt tù cho hưởng án treo xét xử đối với bị cáo.
l. Tóm tắt nội dung vụ án:
Chiều ngày 06/5/2020, Trần Đăng Chiến có ý định tổ chức cho người khác đánh bạc tại phòng chứa đồ tầng 3 nhà mình để thu tiền hồ ở thôn ĐT, xã ĐĐ, huyện TD. Tại đây, Chiến đã chuẩn bị trước các dụng cụ để đánh bạc gỗm: 01 bộ bài túi lơ khơ 52 quân; 01 chiếc thảm nhựa màu xanh để chải sằn tại nền cho mọi người ngỗi chơi; 01 chiếc rổ nhựa để đựng tiền hồ, chuẩn bị sẵn 16.000.000 đồng cho các đối tượng cần tiền đánh bạc thì cho vay và gọi điện cho Lê Xuân Huần để thuê Huần đến nhà mình canh giữ, cảnh giới cổng vào. Bị cáo Chiến đã tổ chức cho các Bị cáo Khương Văn Tam, Nguyễn Đức Long, Trần Đăng Tùng, Nguyễn Thọ Minh, Trần Đăng Cương, Nguyễn Đình Nhất, Khương Văn Quang, Nguyễn Văn Tú và Bùi Mạnh Huân đánh bạc bằng hình thức chơi liêng, được thua bằng tiền. Các đối tượng đánh bạc từ khoảng 20h30 đến khoảng 22h30 cùng ngày 06/5/2020 thì bị lực lượng Công an bắt quả tang và thu giữ toàn bộ vật chứng Tổng số tiền Công an thu giữ là 62.400.000 đồng trong đó thu trên chiếu bạc 27.600.000 đồng; thu trong chiếc rổ nhựa 400.000 đồng tiền hồ; thu trên người các đối tượng đánh bạc 22.800.000 đồng (gỗm: Nhất 5.500.000 đồng; Tùng 5.700.000 đồng; Cương 1.600.000 đồng; Minh 10.000.000 đồng); thu trên người Trần Đăng Chiến 6.600.000 đồng; thu trên người anh Nguyễn Văn Hậu 5.000.000 đồng. Quá trình điều tra xác định tống số tiền thu giữ là 62.400.000 đồng, trong đó số tiền các đối tượng sử dụng đánh bạc là: 50.800.000 đồng.
2. Quá trình giải quyết:
Bản án hình sự sơ thẩm số 110/2020/HS-ST ngày 30/9/2020 của Tòa án nhân dân huyện TD, tỉnh BN đã xét xử và tuyên bố các bị cáo Trần Đăng Chiến, Lê Xuân Huần phạm tội “Tổ chức đánh bạc”. Các bị cáo còn lại phạm tội “Đánh bạc”. Áp dụng điểm c, d khoản 1, khoan 3 Điều 322; điểm s khoan 1 và khoản 2 Điều 51; Điều 38 Bộ luật hình sự, xử phạt bị cáo Trần Đãng Chiến 18 (mười tám) tháng tù về tội “Tổ chức đánh bạc”. Thời hạn tù tính từ ngày bắt thi hành án, được trừ thời gian đã bị tạm giữ, tạm giam từ ngày 07/5/2020 đến ngày 29/5/2020. Phạt bổ sung Bị cáo 20.000.000 đồng sung quỹ Nhà nước. Ngoài ra, Bản án sơ thẩm còn tuyên phạt đối với 10 bị cáo còn lại, xử lý vật chứng, án phí và quyền kháng cáo theo quy định của pháp luật.
Sau xét xử sơ thẩm, bị cáo Trần Đăng Chiến kháng cáo xin được hưởng án treo.
Bản án hình sự phúc thẩm số 78/2020/HS-PT ngày 21/12/2020 của Tòa án nhân dân tỉnh BN đã quyết định: Chấp nhận kháng cáo của bị cáo Trần Đăng Chiến, sửa Bản án sơ thẩm. Áp dụng điểm c, d khoản 1, khoản 3 Điều 322; điểm s, u khoản 1, khoản 2 Điều 51; Điều 65 Bộ luật hình sự, xử phạt bị cáo Trần Đăng Chiến 18 (mười tám) tháng tù về tội “Tổ chức đánh bạc” nhưng cho hương án treo, thời gian thử thách là 36 tháng tính từ ngày tuyên án phúc thẩm. Phạt bổ sung bị cáo 20.000.000 đồng sung ngân sách Nhà nước.
3. Vấn đề cần rút kinh nghiệm
Đây là vụ án đồng phạm và bị cáo Trần Đăng Chiến giữ vai trò chính. Bị cáo Chiến là người chủ mưu, khởi xướng tổ chức cho 09 bị cáo khác đánh bạc và phân công bị cáo Huần canh gác. Tòa án cấp sơ thầm xác định bị cáo Chiến có nhân thân tốt, chưa có tiền án tiền sự, không có tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự, thành khẩn khai báo, đã nộp sổ tiền 10.200.000đ, từ đó áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự theo điểm s khoản 1, khoản 2 Điều 51 Bộ luật hình sự tuyên phạt bị cáo Trần Đăng Chiến 18 tháng tù là đúng quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, tại phiên tòa phúc thẩm, Bị cáo xuất trình một Biên lai thu tiền phạt bổ sung tại Cục thi hành án tỉnh BN và một Đơn xin xác nhận ngày 08/6/2020, Bị cáo đã trình báo với Công an xã ĐĐ, huyện TD, tỉnh BN về việc nghi có người nam giới tàng trừ, mua bán trái phép chất ma túy (Đơn xin xác nhận có con dấu và chữ ký của Trưởng Công an xã nhưng không ghi nội dung xác nhận). Đơn xin xác nhận do bị cáo Chiến nộp không phải là căn cứ để xác định bị cáo đã "lập công chuộc tội” theo quy định tại điểm b Mục 5 Nghị quyết 01/2000/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Toà án nhân dân tối cao.
Mặt khác, bị cáo Trần Đăng Chiến giữ vai trò chính, là chủ mưu, khởi xướng tổ chức cho nhiều bị cáo (09 bị cáo) đánh bạc với số tiền đánh bạc lớn (số tiền các đối tượng sử dụng đánh bạc là: 50.800.000 đồng) nên theo quy định tại khoản 1 Điều 3 Nghị quyết số 02/2018/NQ-HĐTP ngày 15/5/2018 cùa Hội đồng thẩm phán
Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng Điều 65 của Bộ luật hình sự thì bị cáo Chiến không được hưởng án treo.
Tòa án cấp phúc thẩm căn cứ vào các tài liệu nêu trên của bị cáo Chiến, áp dụng thêm điểm u khoản 1, khoản 2 Điều 51 Bộ luật hình sự, chấp nhận kháng cáo của bị cáo Trần Đăng Chiến, giữ nguyên mức hình phạt nhưng cho hưởng án treo là sai lầm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật, không đánh giá đúng tính chất nguy hiểm của hành vi phạm tội, không có tác dụng đấu tranh phòng ngừa tội phạm.
Từ vấn đề trên cần rút kinh nghiệm với Viện kiểm sát địa phương, khi thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử cần áp dụng tình tiết giảm nhẹ, xử phạt tù cho hưởng án treo đúng quy định pháp luật.