Ngày 27/10/2020, Hội đồng Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành Quyết định giám đốc thẩm số 19/2020/HS-GĐT hủy Bản án hình sự phúc thẩm số 130/2019/HS-PT ngày 19/3/2019 của Tòa án nhân dân cấp cao tại HN và giữ nguyên Bản án hình sự sơ thẩm số 41/2018/HSST ngày 29/8/2018 của Tòa án nhân dân tỉnh NT về phần quyết định hình phạt đối với Nguyễn Trung Kiên phạm tội "Vận chuyển trái phép chất ma túy". Vụ Thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử hình sự (Vụ 7) Viện kiểm sát nhân dân tối cao thông báo để kiểm sát nhân dân các cấp nghiên cứu, rút kinh nghiệm, cụ thể như sau:
1. Tóm tắt nội dung vụ án
Khoảng 03 giờ 30 phút ngày 20/5/2017, tại nút giao thông TL đường cao tốc Quốc lộ 4 mới thuộc tổ 16, phường TĐ, thành phố NT tỉnh NT, Công an tỉnh NT phát hiện Nguyễn Trung Kiên điều khiển xe ô tô biển kiểm soát 13A - 206.31 di chuyển theo hướng NT đi BK có biểu hiện nghi vấn, yêu cầu dừng xe để kiểm tra; thu giữ tại gầm ghế trước bên phải và cốp ở giữa hai ghế phía trước tổng số 26 bánh Heroine, có tổng khối lượng là 9.057,64 gam và 19 viên nén màu hồng Methamphetamine, có tổng khối lượng 1,86 gam.
Nguyễn Trung Kiên khai nhận năm 2016 quen Đào Văn Soái. Ngày 19/5/2017, Soái gọi điện thoại bảo Kiên vận chuyển ma túy thuê cho Soái từ tỉnh SL đến huyện TK, tỉnh CB với tiền công 50.000.000 đồng, Kiên đồng ý. Khoảng 18 giờ cùng ngày, Kiên lái xe ô tô đi SL để nhận ma túy, khi đến điểm hẹn tại cột mốc Km 154 quốc lộ 6 theo hướng HN - SL thì gặp một thanh niên giao cho Kiên 26 bánh Heroine và 19 viên hồng phiến. Mở rộng điều tra, Cơ quan Công an đã bắt Đào Văn Soái, Trần Thị Hương và Lục Thị Hương.
Quá trình điều tra, tại phiên tòa sơ thẩm và phúc thẩm, các bị cáo Nguyễn Trung Kiên, Trần Thị Hương và Lục Thị Hương khai: Trần Thị Hương quen Đào Văn Soái, Soái nói có Heroine muốn bán, nếu Hương mua thì Soái sẽ cho người vận chuyển ma túy đến huyện TK, tỉnh CB, Hương đồng ý. Từ tháng 3/2017 đến ngày 20/5/2017, Đào Văn Soái đã 05 lần bán cho Trần Thị Hương tổng số 84 bánh Heroine và 1,86 gam Methamphetamine. Đào Văn Soái thuê Nguyễn Trung Kiên vận chuyển ma túy, Trần Thị Hương thuê Lục Thị Hương nhận ma túy từ Kiên mang về cho Hương bán.
Lần thứ nhất: khoảng tháng 3/2017, Trần Thị Hương gọi điện thoại đặt mua 15 bánh Heroine của Soái, Soái cho Hương số điện thoại của Nguyễn Trung Kiên (Soái thuê Kiên vận chuyển ma túy) để liên lạc nhận ma túy. Trần Thị Hương đưa số điện thoại của Kiên cho Lục Thị Hương để liên lạc nhận ma túy. Khi Lục Thị Hương nhận được điện thoại của Kiên nói đã mang ma túy đến huyện TK thì Hương nói địa điểm nhận ma túy là sau Bệnh viện TK. Khi đến nơi, Kiên đưa cho Lục Thị Hương 01 túi giấy bên trong có 15 bánh Heroine, Lục Thị Hương nhận ma túy rồi mang về giao cho Trần Thị Hương.
Lần thứ hai: ngày 20/3/2017, Trần Thị Hương gọi điện thoại đặt mua 20 bánh Heroine của Soái. Soái gọi điện thoại thuê Kiên vận chuyển 20 bánh Heroine từ tỉnh SL đi huyện TK, tỉnh CB. Soái thông báo cho Kiên số điện thoại của người giao ma túy ở SL và số điện thoại của Lục Thị Hương là người nhận ma túy ở huyện TK, tỉnh CB. Kiên lái xe ô tô đi đến Km 154 quốc lộ 6 HN - SL, nhận 20 bánh Heroine của một thanh niên cất giấu trên xe ô tô rồi vận chuyển đến thị trấn TK, huyện TK, tỉnh CB. Khoảng 08 giờ ngày 21/3/2017, Kiên giao số ma túy trên cho Lục Thị Hương theo sự chỉ dẫn của Soái rồi đi về; Kiên được Soái trả công 63.000.000 đồng.
Lần thứ ba: ngày 28/4/2017, Trần Thị Hương đặt mua 10 bánh Heroine của Soái. Cũng với hình thức như hai lần trước, Soái thuê Kiên vận chuyển ma túy lên huyện huyện TK, tỉnh CB giao cho Lục Thị Hương; Lục Thị Hương nhận ma túy mang về đưa cho Trần Thị Hương.
Lần thứ tư: ngày 06/5/2017, Trần Thị Hương đặt mua 13 bánh Heroine của Soái. Soái bảo Kiên đến cửa hàng vàng bạc số 67 phường Hàng Bạc, quận Hoàn Kiếm, thành phố HN nhận 14.000USD và 40.000.000 đồng đem đi mua xe ô tô để vận chuyến ma túy. Cùng ngày, Kiên đến cửa hàng vàng bạc lấy tiền đi mua xe ô tô biển kiểm soát 13A-20631. Sau đó, Kiên điều khiển xe đến Km 154 quốc lộ 6 HN - SL nhận 13 bánh Heroine rồi vận chuyển đến thị trấn TK, huyện TK, tỉnh CB giao cho Lục Thị Hương theo sự chỉ dẫn của Soái rồi đi về; lần này, Kiên chưa được Soái trả tiền công.
Lần thứ năm: ngày 17/5/2017, Đào Văn Soái gọi điện thoại cho Trần Thị Hương nói hiện có 26 bánh Heroine cần bán, Hương đồng ý mua. Ngày 20/5/2017, Soái thuê Kiên vận chuyển ma túy cho Hương như những lần trước. Khoảng 11 giờ 30 phút cùng ngày, Lục Thị Hương đi đen điểm hẹn đê nhận ma túy từ Kiên nhưng chưa nhận được ma túy thì Kiên bị bắt quả tang.
2. Quá trình tố tụng
Tại Bản án hình sự sơ thẩm số 41/2018/HS-ST ngày 29/8/2018, Tòa án nhân dân tỉnh NT áp dụng điểm h khoản 4, khoản 5 Điều 194 Bộ luật Hình sự (năm 1999); các điểm r, s và t khoản 1 và khoản 2 Điều 51; điểm g khoản 1 Điều 52 Bộ luật Hình sự (năm 2015); xử phạt Nguyễn Trang Kiên tử hình về tội “Vận chuyển trái phép chất ma túy”.
Ngày 04/9/2018, Nguyễn Trang Kiên kháng cáo xin giảm nhẹ hìnn phạt.
Tại Bản án hình sự phúc thẩm số 130/2019/HS-PT ngày 19/3/2019, Tòa án nhân dân cấp cao tại HN áp dụng điểm h khoản 4, khoản 5 Điều 194 Bộ luật hình sự (năm 1999); các điểm r, s và t khoản 1 Điều 51; điểm g khoản 1 Điều 52 Bộ luật hình sự (năm 2015); xử phạt Nguyễn Trang Kiên tù Chung thân về tội “Vận chuyển trái phép chất ma túy”.
Tại Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 03/2020/KN-HS ngày 11/3/2020, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đề nghị Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao xét xử giám đốc thẩm hủy Bản án hình sự phúc thẩm và giữ nguyên Bản án hình sự sơ thấm về phần quyết định hình phạt đối với Nguyễn Trang Kiên.
3. Những vấn đề cần rút kinh nghiệm
Về tội danh: Căn cứ vào các tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án có đủ cơ sở xác định trong thời gian từ tháng 3/2017 đến tháng 5/2017, Nguyễn Trang Kiên đã 05 làn vận chuyển trái phép chất ma túy với tổng khối lượng là 84 bánh Heroine và 1,86 gam Methamphetamine của Đào Văn Soái để bán cho Trần Thị Hương. Khi vận chuyển, Kiên biết là ma túy nhưng vẫn làm, Kiên còn nhận tiền của Soái để mua xe chở ma túy giúp cho Soái. Hành vi của Nguyễn Trang Kiên có dấu hiệu đồng phạm giúp sức Đào Văn Soái. Lẽ ra cần truy cứu trách nhiệm hình sự đối với Nguyễn Trang Kiên về tội “Mua bán trái phép chất ma túy”. Tuy nhiên, mức hình phạt của tội “Mua bán trái phép chất ma túy” và tội “Vận chuyển trái phép chất ma túy” quy định tại khoản 4 Điều 194 Bộ luật Hình sự năm 1999 là tương đương nhau nên Hội đồng giám đốc thẩm Tòa án nhân dân tối cao không đặt vấn đề xem xét lại tội danh đối với Nguyễn Trang Kiên.
Về quyết định hình phạt: Nguyễn Trang Kiên đã nhiều lần vận chuyển trái phép chất ma túy với khối lượng rất lớn (84 bánh Heroine và 1,86 gam Methamphetamine) thuộc trường hợp quy định tại điểm h, khoản 4 Điều 194 Bộ luật hình sự (năm 1999) có mức hình phạt tù hai mươi năm, tù Chung thân hoặc Tử hình, phạm tội 02 lần trở lên. Nguyễn Trang Kiên được hưởng các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự như tự thú, khai báo các hành vi phạm tội của mình trước đó chưa bị phát hiện; thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải; khai báo về hành vi phạm tội của các bị cáo khác trong vụ án, tích cực hợp tác với cơ quan có trách nhiệm trong việc phát hiện tội phạm được quy định tại các điểm r, s và t khoản 1 Điều 51 Bộ luật hình sự (năm 2015). Tòa án cấp sơ thẩm xử phạt Nguyễn Trung Kiên tử hình về tội "Vận chuyển trái phép chất ma túy" là có căn cứ, đúng pháp luật.
Khi xét xử phúc thẩm, bị cáo không có tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự mới. Tòa án cấp phúc thẩm nhận định Tòa án cấp sơ thẩm đã xem xét, đánh giá đúng tính chất, hành vi phạm tội của bị cáo và các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự nhưng cho rằng việc xử phạt bị cáo mức án cao nhất của khung hình phạt là chưa thể hiện được chính sách nhân đạo đối với người biết ăn năn hối cải, tích cực lập công chuộc tội; từ đó giảm hình phạt cho bị cáo xuống tù Chung thân là sai lầm nghiêm trọng, đánh giá không đúng tính chất, mức độ đặc biệt nghiêm trọng hành vi phạm tội của bị cáo, không đáp ứng được yêu cầu đấu tranh phòng, chống loại tội phạm này trong tình hình hiện nay.
Viện kiểm sát nhân dân tối cao yêu cầu Viện kiểm sát nhân dân cấp cao, Viện kiểm sát nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tổ chức nghiên cứu, quán triệt, rút kinh nghiệm trong quá trình giải quyết án hình sự./.