Thông qua công tác xét xử giám đốc thẩm vụ án Vương Trung Kiên và vụ án Mào Thị Xuân về tội mua bán trái phép chất ma túy do ủy ban Thẩm phán Tòa án nhân dân (TAND) cấp cao tại Hà Nội xét xử giám đốc thẩm tuyên hủy Bản án hình sự sơ thẩm số 62/2020/HS-ST ngày 29/4/2020, của TAND huyện BĐ, tỉnh BĐ và Bản án hình sự sơ thẩm số 42/2020/HS-ST ngàỵ 08/7/2020, của TAND huyện TG, tỉnh BĐ do áp dụng pháp luật không đúng để xét xử sơ thẩm lại. Viện KSND cấp cao tại Hà Nội nhận thấy cần thông báo để cùng rút kinh nghiệm như sau:
1. Tóm tắt nội dung, quá trình giải quyết vụ án:
- Vụ thứ nhất: Khoảng 11 giờ 30 phút ngày 04/01/2020, Công an huyện BĐ, tỉnh BĐ kiêm tra phát hiện thu giữ trong túi quần của Vương Trung Kiên một lọ nhựa màu vàng bên trong có chất bột màu trắng, 01 lọ nhựa màu trắng bên trong có 7 viên nén màu hồng nghi là ma túy. Qua kết luận giám định là heroin khối lượng 0,94 gam, là Methamphetamine khối lượng 0,75 gam.
Về nguồn gốc số ma túy trên Kiên khai: Khoảng 8 giờ cùng ngày Kiên mua 01 gói ma túy bột, 10 viên ma túy với giá 350.000 đồng của một người đàn ông (không biết tên, địa chỉ) mục đích để sử dụng và bán kiếm lời. Kiên mới sử dụng được 02 viên và bán cho Trương Văn Đồng 01 viên với giá 50.000 đồng thì bị Cơ quan điều tra kiểm tra phát hiện thu giữ toàn bộ số ma túy còn lại.
Bản án hình sự sơ thẩm số 62/2020/HS-ST ngày 29/4/2020, TAND huyện BĐ đã áp dụng điểm b khoản 2 Điều 251; điểm r, s khoản 1 Điều 51 BLHS; xử phạt bị cáo Vương Trung Kiên 07 năm tù về tội Mua bán trái phép chất ma túy.
- Vụ thứ hai: Khoảng 07 giờ 10 phút ngày 25/3/2020, Công an huyện TG tỉnh BĐ bắt quả tang Quàng Văn Hạnh thu giữ 01 gói nilon bên trong có chứa chất bột màu trắng qua giám định là heroin có khối lượng 0,05 gam. Tại cơ quan điêu tra, Hạnh khai vừa mua của Mào Thị Xuân đê sử dụng. Đên khoảng 07 giờ 15 phút cùng ngày Công an huyện TG, tỉnh BĐ đã tiến hành bắt giữ Mào Thị Xuân thu giữ 01 lọ nhựa màu trắng bên trong đựng 15 gói nilon đều chứa chất bột màu trắng là heroin có khối lượng 0,66 gam mục đích có khách thì bán kiếm lời nhưng mới bán được cho Quàng Văn Hạnh thì bị bắt quả tang.
Bản án hình sự sơ thẩm số 42/2020/HS-ST ngày 08/7/2020, TAND huyện TG, tỉnh BĐ: Căn cứ Điều 38, điểm b khoản 2 Điều 251; điểm s khoản 1 Điều 51; điểm b, c khoản 1 Điều 47 BLHS; Căn cứ điểm a, b khoản 2, điểm a khoản 3 Điều 106; khoản 2 Điều 136; Điều 331, 333 BLTTHS. Tuyên xử phạt: Mào Thị Xuân 07 năm tù về tội Mua bán trái phép chất ma túy.
Ngày 24/07/2021, trên cơ sở kháng nghị giám đốc thẩm của TAND cấp cao tại Hà Nội ủy ban Thẩm phán TAND cấp cao tại Hà Nội đã xét xử giám đốc thẩm, quyết định hủy các Bản án hình sự sơ thẩm sổ 62/2020/HS-ST ngàỵ 29/4/2020 của TAND huyện BĐ, tỉnh BĐ và Bán án hình sự sơ thẩm số 42/2020/HS-ST ngày 08/7/2020 của TAND huyện TG, tỉnh BĐ về phần quyết định trách nhiệm hình sự đối với bị cáo Vương Trung Kiên, Mào Thị Xuân đê xét xử sơ thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật.
2. Vấn đề cần rút kinh nghiệm:
Tại 02 bản án hình sự sơ thẩm nêu trên đều nhận định: Bị cáo Vương Trung Kiên, bị cáo Mào Thị Xuân có hành vi đã bán 01 lần chất ma túy, hành vi lần 02 tuy chưa bán được và chưa có đối tượng mua, nhưng bị cáo tàng trữ ma túy với mục đích để bán là đủ yếu tố cấu thành theo khoản 1 của tội mua bán trái phép chất ma túy. Vì vậy, hành vi phạm tội của các bị cáo thuộc trường hợp phạm tội mua bán từ 02 lần trở lên theo quy định tại điểm b, khoản 2 Điều 251 BLHS là không đúng bởi vì:
Tại tiểu mục 2.3 Phần I của Thông tư sổ 17/2007/TTLT- BCA- VKSNDTC-TANDTC-BTP ngày 24/12/2007 của Bộ Công an, Viện KSND tối cao, Tòa án nhân dân tối cao và Bộ Tư pháp hướng dẫn áp dụng một số quy định tại Chương XVIII “Các tội phạm về ma túy” của BLHS năm 1999 (viết tắt là thông tư số 17) hướng dẫn về việc áp dụng tình tiết “phạm tội nhiều lần” được quy định tại khoản 2 các Điều 193,194,195, 196, 197,198,200 và 201 của BLHS năm 1999 quy định:
“2.3. Tình tiết “phạm tội nhiều lần” quy định tại khoản 2 các điều 193, 194, 195, 196, 197, 198, 200 và 201 của BLHS được hiểu là đã có từ hai lần phạm tội trở lên (hai lần sản xuất trải phép chất ma túy trở lên, hai lần tàng trữ trải phép chất ma túy trở lên, hai lần bán trái phép chất ma túy trở lên...) mà mỗi lần phạm tội có đủ yếu tố cấu thành tội phạm quy định tại khoản 1 điều luật tương ứng, đồng thời trong số các lần phạm tội đó chưa có lần nào bị truy cứu trách nhiệm hình sự và chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.
Trong trường hợp này người phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự về tổng số lượng chất ma túy của các lần cộng lại, nếu điều luật có quy định về số lượng chất ma túy để định khung hình phạt. ”
Như vậy, đối với vụ án Vương Trung Kiên bị cáo Kiên đã có hành vi mua bán ma túy 01 lần với Trương Văn Đồng hành vi này của Kiên đủ yếu tố cấu thành tội Mua bán trái phép chất ma túy theo quy định tại khoản 1 Điều 251 Bộ luật hình sự. Số ma túy còn lại thu giữ Cơ quan điều tra đã xác định Kiên tàng trữ nhằm mục đích để sử dụng và sẽ bán kiếm lời nhưng chưa thực hiện được thì bị phát hiện thu giữ, nên chưa đủ căn cứ chứng minh bị cáo mua bán với tình tiết định khung là phạm tội 02 lần trở lên. Mặc dù vậy, bị cáo phải chịu trách nhiệm hình sự về tổng khối lượng ma túy phải chịu trách nhiệm hình sự vói khối lượng ma túy thu giữ tại nhà bị cáo là 0,75 gam Methamphetamine và 0,94 gam Heroine, tổng khối lượng ma túy bị cáo phải chịu trách nhiệm hình sự là 1,69 gam theo khoản 1 Điều 251 Bộ luật hình sự.
Đối với vụ án Mào Thị Xuân bị cáo có hành vi mua bán ma túy 01 lần với Quàng Văn Hạnh, số heroine bị thu giữ có khối lượng 0,66 gam còn lại cơ quan điều tra đã xác định Xuân tàng trữ nhằm mục đích để sử dụng và sẽ bán kiếm lời, nhưng chưa thực hiện được thì bị phát hiện, nên chưa đủ căn cứ chứng minh bị cáo mua bán với tình tiết định khung tăng nặng là phạm tội 02 lần trở lên. Mặc dù vậy, bị cáo phải chịu trách nhiệm hình sự về tổng khối lượng ma túy mà bị cáo đã bán và số ma túy thu giữ tại nhà tổng khối lượng ma túy bị cáo phải chịu trách nhiệm hình sự là 0,71gam theo khoản 1 Điều 251 Bộ luật hình sự.
Vì vậy, ở hai vụ án trên các cơ quan tiến hành tố tụng cấp sơ thẩm quy kết các bị cáo Vương Trung Kiên, Mào Thị Xuân phạm tội Mua bán trái phép chất ma túy với tình tiết định khung tăng nặng phạm tội 02 lần trở lên quy định tại khoản 2 Điều 251 Bộ luật hình sự là không đúng quy định của pháp luật, gây bất lợi đối với các bị cáo.
Viện KSND cấp cao tại Hà Nội thông báo việc giải quyết các vụ án trên để các Viện kiểm sát địa phương cùng rút kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng công tác Thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử các vụ án ma túy ở địa phương./.