Thông qua công tác kiểm sát giải quyết theo thủ tục giám đốc thẩm vụ án hành chính “Khiếu kiện quyết định hành chính trong việc giải quyết tranh chấp đất đai và yêu câu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất Viện kiếm sát nhân dân tối cao thấy quá trình giải quyết ở cấp sơ thẩm và cấp phúc thẩm có một số vi phạm cần thông báo đế rút kinh nghiệm như sau:
I. TÓM TẮT NỘI DUNG VỤ ÁN
Năm 1994, cụ Võ Tấn Sĩ chết, có để lại di sản thừa kế là 9.493m2 đất cho 05 người con là: Ông Võ Hải Hà, ông Võ Thành Trung, bà Võ Thị Mỹ Dung, bà Võ Thị Kim Xuyến, bà Võ Thị Kim Loan, có lập di chúc nhưng di chúc không có tên ông Võ Thành Công. Theo trình bày của ông Công trong đon khởi kiện thì ông Công là con của cụ Sĩ.Năm 2002, ông Nguyễn Văn Nhiên (là cháu của cụ Sĩ) tranh chấp quyền sử dụng phần đất trên với các ông bà: Võ Hải Hà, Võ Thành Trung, Võ Thị Phạn (em ruột cụ Sĩ). Ngày 19/6/2002, Chủ tịch ƯBND huyện Dĩ An ban hành Quyết định số 516/QĐ.CT giải quyết tranh chấp quyền sử dụng đất giữa ông Nguyễn Văn Nhiên với các ông Võ Hải Hà, Võ Thành Trung, bà Võ Thị Phạn.
Năm 2003, ông Võ Thành Trung khiếu nại đến ƯBND thị xã Dĩ An về việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) số 1249/QSDĐ/CN.TB ngày 08/5/2001 cấp cho ông Nguyễn Thế Hải không đúng chủ sử dụng đất.
Ngày 26/11/2003, Chủ tịch ƯBND thị xã Dĩ An ban hành Quyết định số 3001/QĐ.CT ngày 26/11/2003 về việc hủy giấy chứng nhận Quyền sử dụng đất số 1249/QSDĐ/CN.TB cấp cho ông Nguyễn Thế Hải.
Căn cứ vào Quyết định số 516/QĐ.CT ngày 19/6/2002 và Quyết định số 3001/QĐ.CT ngày 26/11/2003, UBND huyện Dĩ An đã cấp GCNQSDĐ số 2191/QSDD/HTH.TB ngày 25.02.2004 và GCNQSDD số 1735 ngày 06/8/2002 cho ông Võ Thành Trung, GCNQSDĐ số 1980/QSDĐ/TB ngày 19/8/2003 cho ông Võ Hà Hải; GCNQSDĐ số 1981/QSDĐ/TB ngày 19/8/2003 cho bà Võ Thị Phạn.
Năm 2010, biết được nội dung hai Quyết định hành chính và 04 GCNQSDĐ nêu trên, ông Công có đơn khiếu nại đến ƯBND thị xã Dĩ An đề nghị xem xét lại việc cấp các GCNQSDD và đề nghị chia quyền sử dụng đất cho ông, và đã được ƯBND thị xã Dĩ An trả lời khiếu nại. Không đồng ý với kết quả giải quyết khiếu nại, nên ngày 21/5/2012, ông Công khởi kiện vụ án hành chính lần thứ nhất tại TAND thị xã Dĩ An, yêu cầu hủy:
- Quyết định hành chính số 3001/QĐ.CT ngày 26/11/2003 về việc hủy giấy chứng nhận Quyền sử dụng đất số 1249/QSDĐ/CN.TB cấp cho ông Nguyễn Thế Hải ngày 08/5/2001 và Quyết định hành chính số 516/QĐ.CT ngày 19/6/2002 về việc giải quyết tranh chấp đất đai giữa ông Nguyễn Văn Nhiên với ông Võ Hải Hà, Võ Thành Trung, bà Võ Thị Phạn.
- Các GCNQSDD sổ 2191/QSDĐ/HTH.TB ngày 25.02.2004 và GCNQSDĐ số 1735 ngày 06/8/2002 cho ông Võ Thành Trung, GCNQSDĐ số 1980/QSDĐ/TB ngày 19/8/2003 cho ông Võ Hà Hải; GCNQSDĐ số 1981/QSDĐ/TB ngày 19/8/2003 cho bà Võ Thị Phạn.
Sau khi xem xét đơn khởi kiện của ông Công, TAND thị xã Dĩ An có Thông báo ngày 28/5/2012 trả lại đơn khởi kiện với lý do: GCNQSDĐ không phải là đổi tượng khởi kiện vụ án hành chính; không còn thời hiệu đế khởi kiện hành vi hành chính của người cấp GCNQSDĐ. Quyết định hành chính sổ 3001/QĐ.CT, Quyết định hành chính số 516/QĐ.CT là quyết định giải quyết tranh chấp quyền sử dụng đât nên không thuộc thắm quyền giải quyết của Tòa án.
Không đồng ý với việc trả lại đơn khởi kiện trên, ông Công khiếu nại lần 1 đến Chánh án TAND thị xã Dĩ An, lần 2 đến Chánh án TAND tỉnh Bình Dương. Quyêt định giải quyết khiếu nại cuối cùng của Chánh án TAND tỉnh Bình Dương giữ nguyên việc trả lại đơn khởi kiện.
Ngày 27/7/2017, ông Công tiếp tục khởi kiện tại TAND tỉnh Bình Dương như nội dung ông đã khởi kiện vụ án hành chính lần thứ nhất năm 2012.
II. QUÁ TRÌNH GIẢI QUYẾT CỦA TÒA ÁN
TAND tỉnh Bình Dương ban hành Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án hành chính số 12/2017/QĐST-HC ngày 31/8/2017, với lý do hết thời hiệu khởi kiện theo điểm a Khoản 2 Điều 116 Luật Tố tụng hành chính năm 2015 (Luật TTHC).
Quyết định giải quyết việc kháng cáo số 109/2018/QĐ-PT ngày 24/4/2018, TAND cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh: Không chấp nhận kháng cáo của ông Vò Thành Công, giữ nguyên Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án hành chính số 12/2.017/QDST-HC.
Ngày 03/7/2018, ông Công có đơn đề nghị xem xét lại theo thủ tục giám đốc thâm đôi với Quyết định giải quyết kháng cáo nêu trên.
Ngày 06/11/2019, Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao ban hành Quyết định giám đốc thẩm số 27/2019/HC-GĐT: Hủy Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án hành chính số 12/2017/QĐST-HC ngày 31/8/2017 của TAND tỉnh Bình Dương và Quyết định giải quyết việc kháng cáo số 109/2018/QĐ-PT ngày. 24/4/2018 của TẦND cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh, giao hồ sơ vụ án cho TAND tỉnh Bình Dương xét xử sơ thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật.
III. VẤN ĐỀ CẦN RÚT KINH NGHIỆM
1. Việc xác định thời hiệu khởi kiện khi ông Công khởi kiện vụ án hành chính tại TAND thị xã Dĩ An năm 2012
Ông Công biết việc UBND thị xã Dĩ An cấp 04 GCNQSDĐ trên vào ngày 31/8/2017, ông đã khiếu nại đến Chủ tịch ƯBND huyện Dĩ An và đã được trả lời khiếu nại tại Công van 1887/ƯBND-NC ngày 16/8/2010 va Công văn 2238/UBND-NC ngày 15/9/2010. Không đồng ý với kết quả giải quyết khiếu nại nên ngày 21/5/2012, ông Công khởi kiện vụ án hành chính đến TAND thị xã Dĩ An là trong thời hiệu khởi kiện, vì:
Theo Điều 3 Nghị quyết số 56/2010/QH12 ngày 24/11/2010 của Quốc hội về thi hành Luật Tố tụng hành chính và hướng dẫn tại khoản 1 Điều 4 Nghị quyết số 01/2011/NQ-HĐTP ngày 29/7/2011 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao: Người khiếu nại đã thực hiện khiêu nại đên Chủ tịch ƯBND huyện...trong thời gian từ ngày 01/6/2006 đến ngày Luật TTHC năm 2010 có hiệu ỉực (01/7/2011) mà không đồng ý với kêt quả giải quyêt khiêu nại thì cỏ quyên khởi kiện vụ án hành chính ra Tòa án trong trong thời hạn 01 năm kế từ ngày Luật tố tụng hành chính năm 2010 có hiệu lực (ngày 01/7/2011).
Như vậy, ngày 21/5/2012 ông Công khởi kiện vụ án là trong thời hiệu khởi kiện, TAND thị xã Dĩ An trả lại đơn khởi kiện cho ông Công là không đúng.
2. Việc xác định thòi hiệu khỏi kiện khi ông Công khỏi kiện vụ án hành chính tại TAND tỉnh Bình Duong năm 2017
Từ ngày ông Công biết được nội dung Quyết định hành chính và GCNQSDĐ (23/02/2010) đến ngày ông khởi kiện vụ án hành chính lần thứ hai tại TAND tỉnh Bình Dương (27/7/2017) là hơn 7 năm. Tuy nhiên, năm 2012, ông đã khởi kiện tại TAND thị xã Dĩ An và bị trả lại đơn khởi kiện. Việc TAND thị xã Dĩ An trả lại đơn khởi kiện là không đúng quy định của pháp luật nên ông Công không thực hiện được vỉệc khởi kiện trong phạm vi thời hiệu khởi kiện là do lỗi của TAND thị xã Dĩ An.
Theo điểm a khoản 2 Điều 12 Nghị quyết số 02/2011/NQ-HĐTP thì: Lỗi của cơ quan nhà nước làm cho chủ thể có quyền khởi kiện không thế khởi kiện trong phạm vỉ thời hiệu khởi kiện được coi là trở ngại khách quan, không tính vào thời hiệu khởi kiện. Do đó, ngày 27/7/2017, ông Công có đơn khởi kiện lại vụ án hành chính đối với 02 Quyết định hành chính và 04 GCNQSDĐ nêu trên là trong thời hiệu khởi kiện. TAND tỉnh Bình Dương đình chỉ giải quyết vụ án vì hết thời hiệu khởi kiện là không đúng, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của ông Công.
3. Xử lý trong trường hợp khỏi kiện vụ án hành chính có liên quan đến tranh chấp dân sự
Tại đơn khởi kiện, ông Công đề nghị hủy hai quyết định hành chính giải quyết tranh chấp đất đai và yêu cầu hủy 04 GCNQSDĐ. Lẽ ra, trong trưởng hợp này, TAND cấp sơ thẩm phải hướng dẫn ông Công rút đơnkhởi kiện vụ án hành chính và làm đơn khởi kiện vụ án dân sự. Các trường họp sau đây cớ thể xẳy ra:
Một là, trường hợp ông Công rút đơn khởi kiện vụ án -hành chính và có đơn khởi kiện vụ án dân sự thì Tòa án căn cứ vào điểm c khoản 1 Điều 143 Luật Tố tụng hành chính đình chỉ vụ án hành chính và căn cứ vào khoản 1 Điều 34 Bộ luật TTDS, xem xét, giải quyết đồng thời hai yêu cầu của đương sự trong cùng một vụ án theo thủ tục chung do pháp luật tố tụng dân sự quy định để giải quyết dút điểm vụ án.
Hai là, trường hợp ông Công không rút đơn khởi kiện vụ án hành chính mà đồng thời khởi kiện vụ án dân sự thì Tòa án căn cứ vào điểm d khoản 1 Điều 141 Luật TTHC tạm đình chỉ vụ án hành chính để chờ kết quả giải quyết vụ án dân sự.
Ba là, trường họp ông Công chỉ yêu cầu hủy GCNQSDĐ thì Tòa án phải tôn trọng “Quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện” theo quy định tại Điều 8 Luật TTHC, theo đó thì Tòa án phải xem xét thụ lý, giải quyết vụ án theo quy định của Luật TTHC.
Tòa án nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh không phát hiện ra sai lầm của Tòa án cấp sơ thẩm nên đã ra Quyết định giải quyết việc kháng cáo đối với Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án số 109/2018/QĐ-PT ngày 24/4/2018 với nội dung không chấp nhận kháng cáo của ông Công là không đúng.
Trên đây là một số vấn đề cần rút kinh nghiệm trong quá trình kiểm sát giải quyết vụ án hành chính “Khiếu kiện quyết định hành chính trong việc giải quyết tranh chấp đất đai và yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất”, VKSND tối cao thấy cần thông báo đến các VKSND cấp cao, các VKSND cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, các VKSND cấp huyện để rút kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính./.
Tags:
Hành chính - Lao động